Koffie ijs van gecondenseerde melk (recept)

Zelf koffie ijs maken is makkelijk genoeg voor zelfs de heetste dagen en levert heerlijk zoet, romig ijs met een ferme koffiekick op.

Het geheime wapen in dit recept is gecondenseerde melk; één van mijn favorieten en binnenkort denk ik ook van jou.

Gelijk naar de keuken? Dat kan. Spring naar het recept.

Mijn liefde voor gecondenseerde melk begon in Vietnam, waar hij ijskoffie zoet en onweerstaanbaar maakt.

Sindsdien is de liefde door alfajores (de koekjes met melkkaramel waar Maxima dol op is), café bombon in Madrid en deze chocoladekoekjes alleen maar groter geworden.

Laatst herinnerde het witte chocoladeijs van De Zoetekauw me er aan dat je ook ijs kunt maken met gecondenseerde melk. Gewoon zonder ijsmachine. (Goed moment om me dat te herinneren, net nadat ik een ijsmachine kocht.)

Niet getreurd, want van alle gecondenseerde melk recepten is ijs maken met gecondenseerde melk misschien wel mijn favoriet. Nee, wacht. Dat is toch die Vietnamese koffie. Denk ik.

Het zou een verscheurende keuze zijn, als je de twee niet kon combineren tot zeer fijn koffie ijs. Maar dat kan dus wel. Dat idee is overigens niet van mij, maar komt uit Vietnamese Food Any Day van Andrea Nguyen. (Dat is een heel fijn boek als je de Vietnamese keuken wilt ontdekken.)

Ik zal je zo vertellen hoe je in dit recept gecondenseerde melk gebruikt om fluwelig ijs te maken met een goede koffiekick. Maar laten we het eerst hebben over wat gecondenseerde melk en Vietnamese (ijs)koffie eigenlijk zijn.

Wat is gecondenseerde melk?

Gecondenseerde melk is ingekookte melk met toegevoegde suiker.

Je kunt gecondenseerde melk maken door volle melk met suiker te koken tot het dik en kleverig is. Dat is een goede oefening voor geduld, want het mengsel moet zachtjes koken om te voorkomen dat de melk overkookt of aanbrandt.

Gelukkig kun je gecondenseerde melk ook kopen in de supermarkt. Soms staat het bij de houdbare melk, soms bij de tropische producten.

Alternatief voor gecondenseerde melk

Of je gecondenseerde melk kunt vervangen hangt af van het recept. Als het alleen om de zoete, gekookte melksmaak gaat, kun je het proberen met koffiemelk en een flinke schep suiker.

Ga je zelf ijs maken met gecondenseerde melk, dan ligt het gecompliceerder.

In dit koffie ijs recept (en alle ijsrecepten met gecondenseerde melk) zorgt de melk namelijk voor zacht ijs. Dat is handig, want zo kun je koffie ijs maken zonder ijsmachine. Het betekent echter wel dat een eventueel gecondenseerde melk alternatief dat werk ook aan moet kunnen.

De vraag is dus: hoe maak je ijs zacht?

Hoe maak je ijs zacht?

Volgens Science of Cooking zijn er een aantal redenen waarom ijs zacht blijft bij het vriezen. Eén daarvan is lucht, in het ijs geslagen door een ijsmachine. Dat is voor ons niet zo relevant, omdat we vandaag makkelijk ijs maken zonder ijsmachine.

Wel relevant is dat ijs zachter en romiger smaakt met kleine ijskristallen dan met grotere kristallen. Een aantal ingrediënten helpt je aan kleine kristallen en zacht ijs:

• Eiwitten, die door verhitting samenbinden tot een gel-achtige structuur die water bindt en daardoor ijskristallen voorkomt (in 100 gram gecondenseerde melk zit ongeveer 8,5 gram eiwit)
• Suikers, die het vriespunt van een vloeistof omlaag brengen. Meer suiker betekent dus dat je ijs pas bij een lagere temparatuur hard wordt. (In 100 gram gecondenseerde melk zit ongeveer 55 gram suiker)
• Alcohol, dat ook het vriespunt omlaag brengt (in gecondenseerde melk zit geen alcohol, maar bij je keuze voor een vervanger voor gecondenseerde melk kun je er wel aan denken)
• Vet, dat een romig laagje in je mond achterlaat waardoor de scherpe randjes van kristallen minder opvallen (in 100 gram gecondenseerde melk zit ongeveer 9 gram vet)

IJs maken met gecondenseerde kokosmelk

Een plantaardig alternatief voor gecondenseerde melk is gecondenseerde kokosmelk. Klinkt exotisch, maar ik bestelde het (voor deze koekjes) gewoon bij de Jumbo.

Gecondenseerde kokosmelk smaakt licht tropisch, maar de kokossmaak is subtiel. Bovendien passen kokos en koffie goed bij elkaar, dus in dat opzicht is het een prima keuze voor mokka ijs.

Dan is nog de vraag of gecondenseerde kokosmelk kan zorgen voor zachte romigheid bij het zelf koffie ijs maken. In de kokosvariant zit iets meer suiker (ongeveer 60 gram per 100 gram) en vet (ongeveer 14 gram per 100 gram) dan in de zuivelvariant. Daarmee zit je dus goed.

Er zit wel een stukje minder eiwit in gecondenseerde kokosmelk (nog geen gram per 100 gram), dus het effect daarvan mis je.

Hoewel ik denk dat je er een prima ijsje mee maakt, wordt alcohol wellicht interessant als extra zachtmaker. Een paar eetlepels Tia Maria door je dessert met gecondenseerde melk en koffie klinkt goed, toch?

Ik vermoed dus dat gecondenseerde kokosmelk een goed alternatief is bij het koffie ijs zelf maken. Laat je het hieronder weten als je het uitprobeert? Ik ben benieuwd.

Mocht gecondenseerde kokosmelk geen optie zijn, dan kan ik je dit yoghurtijs met munt van harte aanraden. Ook daar heb je geen ijsmachine voor nodig en je maakt het op basis van yoghurt.

We gaan zo door naar het mokka ijs maken, maar laten we het eerst nog even hebben over Vietnamese koffie.

Koffie met een koloniaal verleden

Ik denk dat dit ijs met koffie zonder meer al de (kleine) moeite van het maken waard is. Zoet, pittig en heerlijk romig, wat wil je nog meer van een toetje? Weinig, waarschijnlijk, maar van een beetje context wordt alles lekkerder.

In dit geval is de context Vietnamees. Ik werd namelijk in Vietnam verliefd op de combinatie van koffie en gecondenseerde melk. Belangrijker is natuurlijk dat het idee van Vietnamese koffie ijs komt uit Vietnamese Food Any Day van Andrea Nguyen.

Koffie met melk klinkt misschien niet erg Aziatisch, maar volgens Nguyen past dat bij de Vietnamese keuken: “The tumultuous history of Vietnam, informed by its regional differences, varied topography and extensive interaction with foreign peoples through colonial occupation, war and diaspora, laid the foundation for a lot of make-do cooking. Viet cooks are curious and inventive by nature.”

Eén van de voorbeelden daarvan is Vietnamese koffie. Koffie kwam eind negentiende eeuw met de Franse kolonisten naar Vietnam. Die bliezen halverwege de twintigste eeuw de aftocht, maar de koffie bleef.

Inmiddels is Vietnam één van de grootste producenten van koffie ter wereld en is het zwarte vocht een populair drankje.

Vietnamese koffie verdient aanbidding

Verse koffie wordt in Vietnam vaak gezet met een speciaal ijzeren filter, de phin. De koffie loopt daar langzaam door, waardoor hij behoorlijk sterk is.

Vietnamese koffiebonen zijn van de Robusta soort, met veel cafeïne en een vrij bittere smaak. Ze worden vaak gebruikt voor instantkoffie, maar dus ook voor Vietnamese filterkoffie, die niet voor watjes is.

Wellicht daarom wordt de koffie vaak gedronken met gecondenseerde melk. Een laag gecondenseerde melk in een kopje, filterkoffie erover, goed roeren en slurpen maar.

Als je het mengsel in een glas vol ijs giet heb je Vietnamese ijskoffie. De sterke, zoete koffie is een prachtige opkikker als het warm is.

Dezelfde verfrissend opkikker kun je ook naar binnen lepelen in plaats van slurpen. Yes, het is tijd om mokka ijs te maken zonder ijsmachine.

Koffie ijs maken is makkelijker dan koffie zetten

Koffie zetten is natuurlijk niet moeilijk, dus het zegt wat dat ik dit ijsrecept nog makkelijker vind. Het heeft maar drie stappen:

• slagroom, gecondenseerde melk en espressopoeder door elkaar roeren
• mixen tot je een lichtbruin, stevig, wolkig mengsel hebt
• het mengsel in een bak scheppen en in de vriezer zetten

Zo makkelijk is ijs maken met gecondenseerde melk en slagroom echt; geen filter of heet water te bekennen.

Het klinkt misschien een beetje als valsspelen, koffie ijs maken zonder koffe te zetten, maar Andrea Nguyen zegt dat het de beste manier is: “Brewed coffee injects too much liquid into the mixture and compromises the texture.” Het is geen luiheid, het is wetenschap.

Het mokka ijs recept hieronder is trouwens niet precies Nguyens recept. Ik heb het aangepast naar Nederlandse ingrediënten (heavy cream hebben we niet) en het proces nog wat verder gestroomlijnd.

Makkelijker dan dit wordt het volgens mij echt niet: perfect voor die hete dagen dat je wel een moeiteloos, koud caffeïneshot kunt gebruiken.

Lepel smakelijk, koffie ijs maker!

P.S.: Verslingerd aan ijs maken? Overweeg eens een ijsmachine te kopen. Drink je je koffie liever? Deze koud gebrouwen ijskoffie zit tussen juni en september elke ochtend in mijn glas. Sterk, soepel, heerlijk is hij.

Ontdek ook

Recept: koffie ijs van gecondenseerde melk

Pin voor later